İmar Barışı Hakkında

İmar Barışı Hakkında

Bu yazımızda son zamanlarda gündemde olan ve çevremizde en çok sorularla karşılaştığımız ‘İmar Barışı’ hakkında kısaca bilgilendirme yapmaya çalışacağız. Ülkemizde geçmişten günümüze kentleşme ile beraber gelen sorunlardan biri çarpık yapılaşma, imara ve ruhsata aykırı yapılar düzenli şehirleşmenin önünde bir engel teşkil etmiştir. Ancak bu konuda gerek merkezi yönetim gerekse mahalli idareler tarafından imar kanununa aykırı yapılar hakkında bir müeyyide yapılamamış ya da bu yapılara uygulanan idari yaptırım kararları (idari para cezaları veya yıkım kararları) uygulanamamıştır. Bu durum vatandaş ile devlet arasında on yıllar boyunca biriken sorunların karşımıza çıkması ve çözüm beklemesi anlamına gelmektedir. Vatandaş ile belediyeler arasında imardan kaynaklı sorunlar mahkemelerde de dosyaların birikmesine ve iş yükünün artmasına sebep olmuştur.

Bu sebeple 7143 sayılı Kanun ile 3194 sayılı İmar Kanununa eklenen geçici 16. Madde ile imara aykırı olarak ruhsatsız yapılara ‘yapı izin belgesi’ ile kayıt altına alma imkânı getirilmiştir. İmar barışı ile kayıt dışı yapılara diğer ifadeyle kaçak yapılara, belirli bir bedel karşılığında devletle ihtilaflı olan vatandaşa yapı kayıt belgesi alma olanağı sağlanmıştır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı verilerine göre; Türkiye’de 25 milyonun üzerindeki yapıdan imara aykırı bağımsız birimler dâhil yaklaşık 13 milyon yapı bulunduğu, yapılardaki mevcut aykırılıkların geçmişinin 1950’li yıllara kadar dayandığı, bu yapılarda daha çok dar gelirli vatandaşların oturduğu tespit edilmiştir. Vatandaşlar bu ihtilaflardan dolayı oturdukları evlerine su, elektrik ve doğalgaz bağlatamamakta, konut veya işyerleri ekonomik bir değer ifade etmediğinden ticari piyasalarda ipotek veya teminat olarak gösterilememektedir. Bu sıkıntılar sebebiyle geçmişten günümüze biriken ihtilaflı dosyalar ve yaşanan sorunların çözümü için yasal düzenleme yapılması zaruret haline gelmiştir.

İmar Barışından Hangi Yapılar Yararlanacak?

İmar kanununa göre 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılan ruhsatsız ve ruhsat eklerine aykırı olarak yapılmış kırsal ve kentsel alanlardaki tüm yapılar imar barışı kapsamındadır. Kanunda Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi ile İstanbul tarihi yarımadanın Sultanahmet ve Süleymaniye çevresi, Gelibolu tarihi alanda belirlenen yerler, mülkiyeti hazineye ait olup sosyal donatı için tahsisli araziler üzerindeki yapılara yapı kayıt belgesi verilmeyecektir. Aynı zamanda mülkiyeti başka kişilere ait taşınmazlar üzerindeki yapılara da bu belge verilmeyecektir. Bu yapılar dışında kalan ruhsatsız tüm yapılar imar barışından faydalanacaklardır.

Müracaatlar Nasıl Yapılacak?

İmar Barışı ile getirilen düzenlemeye göre müracaatlar, e-devlet sistemi üzerinden veya devletin yetkilendirdiği kuruluşlara başvurularak vatandaşların kendi rızası ve beyanı esas alınarak kabul edilecektir. Yapı kayıt belgesi başvuru bedeli arsa emlak vergi değeri ile yapı yaklaşık maliyet toplamı üzerinden hesaplanmaktadır. Konutlarda emlak değerinin %3’ü, ticari kullanımda % 5’i üzerinden hesaplanmaktadır. Sistem üzerinden girilen yapı kayıt formundaki bilgiler eksiksiz doldurulduktan sonra onay işlemi yapılarak yapı kayıt belgesi kağıt ortamında yazdırılabilecek. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından konu ile ilgili gereken bilgilendirmeler İlçeler bazında da belediyeler ve özel idareler tarafından yapılmaktadır.

Kat Mülkiyetine Geçiş

İmar barışında getirilen yasal düzenleme ile yapı kayıt belgesi alındıktan sonra binada umumi hizmete denk gelen alanların terk edilmesi şartıyla ve maliklerin muvafakatı alındığı takdirde tapuda yapıyla ilgili cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebileceği belirtilmiştir. Kat irtifakı ve mülkiyetine geçen yapıların alım ve satım işlemleri yasallık kazanacak, arsa vasfı olarak alınan emlak vergisi yapı vasfına göre alınacağından vergi kaybı da önlenmiş olacaktır.

Yapı ruhsatı ve yapı izin belgesi bulunmayan hisseli yapılardaki aykırılıklarda, maliklerden birinin o yapı için kayıt belgesi müracaatı yapması yeterli olacak, sonraki aşamada yapı kayıt bedeli ödendikten sonra sistem üzerinden yapı kayıt belgesi verilebilecektir. Yapı kayıt belgesi bedelinin tamamı ödenmeden sistem yapı kayıt belgesi vermemektedir.

Hazine Taşınmazı Üzerindeki Yapılar

Mülkiyeti hazineye ait taşınmazlar üzerindeki yapılara da 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapmak şartıyla yapı kayıt belgesi alma hakkı getirilmiştir. Yasa ile hazine taşınmazı üzerindeki yapı sahipleri yapı kayıt belgesi aldıktan sonra yapının bulunduğu arsayı satın almak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığına müracaat ederek yıllardır kullandıkları arsaları rayiç bedel üzerinden satın alma hakkına sahip olacaklar.

İmar Barışından Önce Kesilen Para Cezaları ve Yıkım Kararları

İmar Barışı Kanununa göre yapılan başvurular neticesinde alınan yapı kayıt belgesi ile belediyeler tarafından kaçak yapılar hakkında alınmış olan yıkım kararları ve idari para cezaları iptal edilecektir.

Son başvuru ve Ödeme Tarihleri

Vatandaşların bu haktan faydalanmaları için son başvuru tarihi 31 Ekim 2018 tarihi ancak yoğun talepler sebebiyle başvuru süresinin uzatılabileceği belirtilmektedir. Ödeme tarihi ise başvuru süresi uzatılmadığı takdirde 31 Aralık 2018 olarak belirlenmiştir.

Elde edilen gelir ile ekonomik olarak da devlet bütçesine ciddi bir kaynak oluşturan imar barışı vatandaşlar tarafından ilgi görmekte ve sahip oldukları yapıyı yasal hale getirmek için müracaatlar devam etmektedir.

Mustafa GEZEN