Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis, Boyabat'ta
Boyabat Belediye Başkanı Şefik Çakıcı'nın daveti üzerine Boyabat ziyaretinde bulunan Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis, 1936 yılında Boyabat'ta hayatını kaybeden Macar Su Mühendisi Ajtai Albert Kovach'ın Boyabat Şehir Mezarlığındaki kabrini ziyaret edip dua okudu.
Büyükelçisi Viktor Matis, Boyabat'a gelişinde ilk olarak Boyabat Belediyesini ziyaret etti. Büyükelçiyi Ak Parti Sinop Milletvekili Nazım Maviş, Boyabat Kaymakamı Fatih Aksoy Boyabat Belediye Başkanı Şefik Çakıcı, Ayancık Belediye Başkanı Hayrettin Kaya, Dikmen Belediye Başkanı Adnan Acar, Erfelek Belediye Başkanı Mehmet Uzun, Gerze Belediye Başkanı Cevat Şensoy, Türkeli Belediye Başkanı Veysel Şahin, Saraydüzü Belediye Başkanı Hasan Peker, Sinop Üniversitesi Rektörü Nihat Dalgın, Türk Macaristan İşadamları Derneği Başkan Yardımcısı Tahsin Er, Sinop Gazeteciler Cemiyeti Cengiz Demirel, Ak Parti İlçe Başkanı Ferhat Yıldız, siyasi parti temsilcileri, daire amirleri, belediye çalışanları ve diğer ilgililer karşıladılar.
Başkan Şefik Çakıcı, makamında ağırladığı Büyükelçi Matis'e Boyabat ve belediye ilgili sinevizyon gösterimiyle bilgilendirmede bulunup Matis'i Boyabat'ta ağırlamaktan duydukları memnuniyeti ifade ederek, kendisine hediyeler sundu.
Protokol ve beraberindeki heyet belediye ziyareti sonrasında Büyükelçi Matis'le birlikte sunum yapmak üzere Boyabat 15 Temmuz Şehitler Kültür Merkezi'ne geçtiler. Buradaki program saygı duruşu ve her iki ülkenin de milli marşlarının okunuşuyla başladı.Macaristan ve Boyabat'ın tanıtımına ait video görüntülerin izletimi sonrasında protokol konuşmalarına geçildi.
Başkan Çakıcı, burada yaptığı konuşmasında Boyabat halkının Boyabat Şehir Mezarlığında yatan Macar Su Mühendisi Ajtai Albert Kovach'a karşı vefa örneğiyle beraber minnet duygularını da gösterdiklerini söyledi.
Çakıcı, konuşmasında "Sayın Büyükelçi Viktor Matis, Boyabat'ıma, kalbime, şehrime hoş geldiniz. Bugün yine mutluyum. Türk milletinin bir evladı olarak mutluyum. Bu devletin idari noktasında bir belediye başkanı olarak mutluyum. 70-80 yıl önce ki vefa duygusunu Boyabat'ıma yaşattığım için mutluyum. Bize güvenenlere ve Boyabat'ımıza teşekkür ediyorum.
Her insanın bir hikayesi olması lazım. Her milletin bir hikayesi olması lazım. Her ulusun bir hikayesi olması lazım. Evet, şehirlerinde hikayesi olması lazım. Bizim milletimizin hiçbir zaman tarihinde işgal yoktur hep fetih vardır. Fetih nedir? Fetih, sevgidir. Fetih, adalettir. İşte biz, gittiğimiz her yere hem sevgi götürmüşüz, hem adalet götürmüşüz. Ve yıllar yılı saygıyla anılan bir milletin evladı olmaktan bugün hakikatten bir kez daha gurur duyduk. Nasıl insan ilişkileri varsa milletler arasında da ilişkiler var.
Dedik ya, her şehrin bir hikayesi vardır. Şehir nedir? Şehir tarihtir, şehir kültürdür, şehir mahalledir, çarşıdır şehir. Peki, mahalle nedir? Mahalle, köpektir, kedidir, çiçektir, evdir. Mahalle, annedir, dededir, ebedir. Çocukların birbiriyle kavga etmesidir mahalle. Çocukların dizinin yarılıp kan akarak "Anne! Anne!" diye bağırmasıdır. Hatta annenin çocuğuna terlik fırlatmasıdır mahalle. İşte biz böyle mahallelerde büyüdük ve şu an burdayız. Çarşı nedir peki? Çarşı, selamdır. Çarşı, borç para istemektir. Çarşı, daraldığında kardeşi gibi gördüğü esnaftır aslında. İşte böyle bir kültürün evlatları olarak Boyabat'ımla gurur duyuyorum. Bir şehri simgeleyen her şey Boyabat'ta var. Bunun yanında ne var? Tarihi olan bir şehrin kültürü zengindir ve vefa duygusu vardır, minnet duygusu vardır o şehirde. İşte bize emanet edilen o tarihin evlatları olarak bende sizi temsilen, Boyabat'ın kalesi vardır, mahallesi vardır, çarşısı vardır, bütün tarihi değerleri vardır ama Boyabat'ı Boyabat yapan, Boyabat daraldığı zaman elinden tutan bir milletin evladı olarak, Albert Kovach'ı keşfettik.
Evet 1930'lu yıllar değerli Boyabatlılar, değerli Büyükelçi, değerli Millet Vekili, değerli Rektörüm, Değerli Kaymakamım, Boyabat'ta ve Anadolu'da büyük bir kıtlık oluyor. Su ve gıda kıtlığı. Abdurrahman Paşa, Kastamonu Valimizi görevlendirmesiyle veya Boyabat'ın talebiyle, Albert Kovach isimli bir mühendisimiz, Macaristan'ın yetiştirdiği o yiğit evlat, Boyabat'a geliyor. Ve Bekir Paşa suyu da kesiliyor o zaman. Daha sonra mühendisimiz geliyor, Kalebağı'nda su buluyor. Hatta diyor ki, "Bu suyu buldum, 50 yıl yeter. Eğer az daha aşağı inersem, Boyabat'ı sel basar." diyor. Bizim şu anki jeopolitik araştırmalarımızda zaten eski belediyenin yıkıldığı yerin altından bir nehir geçiyor. Biz ikinci otopark için, yapalım dediğimizde çok güçlü maliyetler çıktı. O yüzden vazgeçtik oradan. Daha sonra suyu çıkartmakla yetmiyor, mühendisliği ve aklını kullanıyor ve Boyabat'a ilk elektriği üreten mühendis oluyor. Hidroelektrik o zamanın şartlarıyla. Ve Boyabat gözlerini Albert Kovach'la, onun hizmetiyle açıyor. Ve öyle sevmiş ki Boyabat'ı, Boyabat'ta onu öyle sevmiş ki, ona yaratan Boyabat'ta ölmesini nasip ediyor. Ve mezarı da Boyabat'ta. Ve birazdan burdan sonra oraya gideceğiz.
Daha sonra tabi belediye başkanı olduktan sonra, yazılanlar, çizilenler var ama geçen ay 11.ayda Macaristan Büyükelçiliğine mektup yazdım. Dedim ki, "Albert Kovach büyüğümüzün Boyabat'a hizmeti geçmiştir. Biz ailesine ulaşmak istiyoruz." Daha sonra Büyükelçilik bize 3.ayda geri döndü. Maalesef bizim mektubumuz 3.ayda Macaristan Büyükelçiliği'ne ulaşıyor. Büyükelçimiz, duygulandığını, Boyabat'ı ziyaret etmek istediğini, hatta geleneksel bir etkinliğinde Boyabat'a gelmek istediklerini söylediler. Biz de çok mutlu olduk. Seçimimiz vardı, Ramazan Ayı vardı derken, geçen haftalarda Ankara'ya giderken Kaymakamımıza dedim ki, "Macaristan Büyükelçiliğinden bir randevu ister misin?" Hemen ertesi güne randevu verdi Büyükelçimiz. Millet Vekilimiz Nazım Maviş ve Boyabatımızın bir evladı Erol Erdoğan'la beraber ertesi gün sabah 12.00'de buluşacaktık fakat Millet Vekilimizin acil bir toplantısı olduğundan dolayı toplantıya gelemedi.
Erol Bey'le beraber Büyükelçimizi ziyaret ettik. Bende sanıyorum ki Büyükelçi diyince 50-60 yaşlarında, bizi o kadar nazik karşıladı ki gerçekten belediyede oturan arkadaşlarımız bilir. Hiç makamda oturmadı bizim yanımızda, normal koltuklarda oturdu. Bende belediyeye gelince onun karşısında oturdum makama geçmedim. Seni yetiştiren anne-babaya teşekkür ediyorum. Macaristan'da ki büyüklerimize teşekkür ediyorum. Ve dedi ki Millet Vekilimizde kendileriyle istişare ettiler. Ve bugünü talep ettiler ve bugün burada aramızdalar. Hoşgeldin tekrar Büyükelçim, sefalar getirdin ilçemize. Artık buraya yazıyorum, Macaristan'dan Boyabat'a gönül köprüsünü kuruyoruz. İstanbul'dan Erol Erdoğan geldi, Boyabatımızın evladı. Ankara Gazi Üniversitemizden Sanat-Tarihçi Halit Çal hocamız geldi bugün buraya, sizler için, Boyabatımız için. Sinop Üniversitesi Rektörü Nihat Dalgın, Millet Vekilimiz burada, bu programın sahibi kendileri. Değerli Büyükelçim, siz Boyabatlıları kazanırsanız, Macaristan dünyayı kazanacak!" diyerek konuşmasını tamamladı.
İkinci konuşmayı İlçe Kaymakamı Fatih Aksoy yaptı. Aksoy, konuşmasında ‘’Sayın Büyükelçi Viktor Matis, öncelikle size hoş geldin diyorum. Sizleri ilçemizde ağırlamaktan duyduuğumuz memnuniyeti, mutluluğu ifade etmek istiyorum. Güzel bir vesileyle beraberiz. Yaklaşık 100 yıl önce Boyabat'a, Boyabatlılara, Boyabat'ımıza hizmet etmiş; bilgisini, birikimini değerli Boyabatlılara vakfetmiş, değerli insan Macarlı mühendis Albert Kovach için, onun hizmetlerini anmak, hatırasını yad etmek için toplandık. Ben bu toplantıyı organize eden Belediye Başkanımız Şefik Çakıcı'ya, nazik davetimize icabet eden Büyükelçi Viktor Matis'e katılımlarından dolayı çok teşekkür ediyorum. Ayrıca Belediye Başkanımıza Boyabat'ımızın Boyabatlıların kendisine hizmet edenleri unutmadığının, ahten vefa gösterdiğinin minnettarlığının, şükranlarının bir ifadesi olarak bu organizasyonu düzenlediği için ilçemizin ve vatandaşlarımız adına kendisine şükranlarımı sunuyorum. Umuyorum ki hem ülkeler arasında hem Boyabatımız için güzel başlangıçlara ve sonuçlara vesile olur.’’ ifadelerinde bulundu.
Ak Parti Sinop Milletvekili Nazım Maviş, ‘’Sayın Büyükelçim, sevgili misafirler, sizleri saygıyla, sevgiyle selamlıyorum. Viktor Matis'e Boyabatımıza teşrif ettiği için teşekkür ediyorum. Belediye Başkanımızı tebrik ediyorum ayrıca böyle bir insani yardımın sonucu olarak bu buluşmaya vesile olduğu için. Aslında herkesin bir hikayesi var. Ve bu hikayelerin hepsi kendi çapında dünya kadar kıymetlidir. Burada bir Macar mühendisin hikayesinden hareketle sayın Büyükelçimizle Boyabatlıların buluşması bu açıdan çok kıymetlidir. Bu vesileyle bu buluşmayı hazırlayan arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum. Belediye Başkanlarımıza, İlçe Belediye Başkanlarımıza teşekkür ediyorum, onlar da iyi ki buraya kadar geldiler. Basınımıza teşekkür ediyorum. Büyükelçimiz Türkiye'yi çok iyi tanıyan Türkiye'de uzunca zaman geçirmiş başarılı bir arkadaşımız. Aslında Türkiye Cumhuriyeti ve Macaristan 1. Dünya Savaşında ortak bir kaderi paylaştılar. Dolayısıyla ortak dramları da yaşadık.
Ancak ben sayın Büyükelçimize, geldiğinde de söyledim, bundan sonra güzel Türkçesini görüpte Türkiye'nin neresinden diye soranlara Boyabat diyecektir. Öyle ümit ediyorum. Her ne kadar iskenderi sevse de bugün Belediye Başkanımız ne ikram edecek ama Boyabatımızın sırık kebabını da seveceğinden kuşku duymuyorum. Fakat bizim ki acısızdır sayın Büyükelçim. Macarlar acı yemekleri biraz daha seviyorlar ama bizim yemeklerimiz acısız, umuyorum. Sayın Büyükelçi Matris'i ilçemizi ziyaretinden dolayı tekrardan teşekkür ediyorum ’’dedi.
Macaristan Büyükelçisi Viktor Matis, Boyabat'a geliş nedeninin başlangıcı olan Belediye Başkanı Şefik Çakıcı’nın gönderdiği mektubu okurken çok duygulandığını dile getirdi.
Büyükelçi Matis, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Macaristanlı Bilim adamları ve Mühendisleri Türkiye Cumhuriyeti’ne davet ettiğini ve bu olaydan dolayı çok onur duyduklarını dile getirerek "Kesin diyemiyorum ama büyük ihtimalle Albert Ajtai Kovach Atatürk'ün daveti üzerine Türkiye'ye gelmiş olabilir. 1. Dünya Savaşında da Türkler ve Macarlar aynı kaderi paylaşmışlardır. Ancak bizim Mustafa Kemal Atatürk gibi bir liderimiz olmadığı için ülkemiz topraklarının üçte ikisini kaybederek 1.Dünya Savaşı'ndan büyük kayıpla çıktık "
Büyükelçi Matis ‘’Bunca zaman sonra bile memlekete faydası dokunduğunu bildikleri bir kişiye saygı duyan ve ilgi gösteren bir belediye var mı? Bir Macar evladının buraya gelerek, burada yaşaması ve vefat etmesine bu kadar ilgi gösterilmesi çok sevindirici. Ama sayın başkanla oturup konuştuktan sonra anladım ki Boyabatlılar bu işi ciddiye alıyor ve ortak tarihimize sahip çıkıyorlar. Bizim için çok güzel bir şey çünkü biz millet olarak tarihe çok önem veriyoruz. Bundan sonra elimizden geldiği kadar ortak iletişimi sürdüreceğim. Albert Ajtai Kovach'ın mezarının yenilenmesi içinde söz veriyorum. Ondan sonra da Boyabat'ta Albert'in ailesinin bulunması için ne gibi işbirliklerini yapabileceğimizi araştırmak için varım. Böyle bir organizasyonu düzenlediğiniz için tüm Boyabatlılara teşekkür ediyorum.’’diyerek sözlerini bitirdi.
Protokol konuşmaları sonrasında sunum ve Boyabat'ın 1900-1936 yılları arasındaki tarihi, ekonomisi ve zamanın şahsiyetleri ile Macar Su Mühendisi Ajtai Albert Kovach ile ilgili anıların konuşulduğu oturum yapıldı. Oturuma Viktor Matis, İlahiyatçı Sosyolog Erol Erdoğan, Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Sanat Tarihi Hocası Halit Çal, Emekli Tarih Öğretmeni Fadıl Cıstık, İş Adamı Ömer Sütçü katıldı. Seyirciler ve gazetecilerin soruları cevaplandırıldı.
Türk Macaristan İşadamları Derneği Başkanı Tahsin Er, Boyabat Sesi Gazetesine teşekkür ederek, Büyükelçi Viktor Matis'in Boyabat'a yapacağı ziyareti Boyabat Sesinden öğrendiğini açıkladı. Er, gazetemize yaptığı açıklamada "Büyükelçi Viktor Matis'in Boyabat'ı ziyaret edeceği haberini duyunca o kadar mutlu oldum ki Boyabatlı olmamın gururunu yaşadım. Ajtai Albert Kovach'ı da haberi okuyunca öğrendim. Sayın başkanımız Şefik Çakıcı'nın düzenlemiş olduğu bu önemli organizasyon inşallah Türk Macar ilişkilerine olumlu bir ivme kazandırır, Boyabat ta bundan nasibini alır diye düşünüyorum." ifadelerinde bulundu.
Salondaki program sonunda hediye ve plaketlerin sunumuyla hatıra fotoğrafları çekilerek sona erdi.
Kültür merkezindeki program sonrasında Boyabat Şehir Mezarlığı'na gidilerek Ajtai Albert Kovach'ın mezarı ziyaret edildi. Büyükelçi Matis mezarı görünce duygulu anlar yaşadı."Mezarın onarımı için yetkili ekip göndereceğim. Ailesi ve yakınlarıyla irtibat kurabildiğimde onlara mezarın ziyareti konusunda yardımcı olacağım. Mezarın ilk günkü gibi bakımlı ve temiz tutulması beni ayrıca duygulandırdı. Boyabat halkına çok teşekkür ediyorum" dedi.
Mezarlık ziyareti sonrasında Tarihi Orta Çarşı'ya gidilerek incelemelerde bulunuldu. Orta Çarşı esnafının Viktor Matis'e karşı büyük ilgi gösterdiği ve hediyeler verdikleri görüldü.
Son ziyaret için Kalebağı Mesire Alanına gidildi. Buradaki yemek ikramının sonrasında Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis ve beraberindeki heyet Ankara'ya hareket ettiler.
Mahmut Coşkun
Not : Video görüntüler yükleniyor, ileriki saatlerde yukarıdaki linkten izleyebilirsiniz.
